Havale Durumunda Ne Yapılır? Gerçeklerle Yüzleşmenin Zamanı
Havale anı… Pek çok kişinin panikle “soğukkanlı ol” diye bağırdığı, ama aslında kimsenin gerçekten ne yapacağını bilmediği bir durum. Evet, havale dediğimiz tablo özellikle çocuklarda çok sık görülen, yetişkinlerde ise korkutucu bir deneyim. Ama soralım: Bu kadar yaygın bir durum hakkında neden hâlâ yanlış bilgilerle hareket ediyoruz?
—
Havale Nedir, Neden Bu Kadar Korkutuyor?
Havale, beynin aniden ve kontrolsüz elektriksel boşalmalarla tepki vermesi sonucu ortaya çıkar. Kulağa bilimsel geliyor ama pratikte gördüğümüz şey ürkütücü: titremeler, bilinç kaybı, hatta dişlerin kilitlenmesi. İşte bu noktada çoğu insan “ne yapmalı?” sorusuna abartılı reflekslerle yanıt verir.
Su içirmeye çalışmak.
Ağzına kaşık sokmak.
Yüzüne tokat atmak.
Hepsi yanlış, hatta ölümcül sonuçlara yol açabilecek uygulamalar. Peki, bu kadar kritik bir konuda doğru yöntemler neden bu kadar az biliniyor?
—
Toplumun Yanlış İnançları: “Kaşık Sokmazsan Dilini Yutar”
Birçoğumuz çocukken duymuştur: “Havale geçirirse ağzına kaşık koy, yoksa dilini yutar.”
Bu, tam anlamıyla bir şehir efsanesidir.
İnsan dili yutmaz.
Ağıza sert bir cisim sokmak, dişleri kırar ya da boğaza kaçarak solunumu durdurur.
Burada asıl tartışmamız gereken şu: Neden hâlâ ailelere, öğretmenlere ve bakıcılara temel ilk yardım eğitimi zorunlu hale getirilmiyor?
—
Gerçekler: Havale Anında Yapılması Gerekenler
Şimdi gelelim işin özüne. “Havale anında ne yapılır?” sorusunun cevabı, aslında net ve uygulanabilir:
Soğukkanlı Kalmak
Panik, en büyük düşman. Yapılacak ilk şey, kişiyi güvenli bir pozisyona almak.
Kişiyi Yan Çevirin
Dil geriye kaçmasın, solunum yolu açık kalsın. Sırt üstü yatırmak hatalıdır.
Çevresini Boşaltın
Kesici, delici, sert eşyaları uzaklaştırın. Vücudu tutmaya çalışmak değil, zarar görmesini engellemek önemlidir.
Başını Destekleyin
Ama zorlamadan. Başını yere vurmasını önlemek yeterlidir.
Sakın Su veya İlaç Vermeyin
Bilinci kapalı birine herhangi bir şey yutturmak boğulmaya sebep olur.
Ne Zaman Ambulans Çağırmalı?
– Havale 5 dakikadan uzun sürüyorsa,
– İlk kez yaşanıyorsa,
– Kişi morarıyor veya nefes almıyorsa,
– Tekrarlıyorsa,
derhal 112 aranmalıdır.
—
Tartışmalı Noktalar
Şimdi provokatif sorular soralım:
Neden bu kadar kritik bilgiler sadece “birkaç sağlık programında” veya “ilk yardım kurslarında” anlatılıyor?
Neden okullarda matematik kadar ilk yardım da zorunlu değil?
Neden çocuk bakıcıları, öğretmenler, hatta ebeveynler sertifikalı eğitim almadan sorumluluk üstlenebiliyor?
Gerçek şu ki, havale anında yapılan yanlış müdahaleler, havalenin kendisinden daha tehlikeli olabilir. Buna rağmen toplumda “bildiğini okuma” kültürü hâlâ baskın.
—
Havale Üzerine Eleştirel Bir Bakış
Havale durumunda yapılacakların bu kadar basit olmasına rağmen, yanlış inanışların hâlâ devam etmesi düşündürücü. Bu sadece bireysel cehalet değil; aynı zamanda sistematik bir ihmal.
Sağlık otoriteleri, ilk yardım eğitimini lüks değil, zorunluluk haline getirmeli.
Medya, sansasyonel “mucize kurtuluş” haberleri yerine pratik ve doğru bilgileri öne çıkarmalı.
Ve en önemlisi: Biz, sıradan insanlar, panik anında “kahramanlık” oynamak yerine doğru bilgiyi uygulamayı öğrenmeliyiz.
—
Sonuç: Panik Değil, Bilgi Hayat Kurtarır
Havale anı korkutucu, evet. Ama korkuyu büyüten, yanlış müdahaleler. Toplum olarak kendimize şu soruyu sormalıyız: Bir gün yanımızda biri havale geçirirse, kahraman mı olacağız yoksa hatalı reflekslerimizle zarar mı vereceğiz?
Havale konusunda doğru bilgiye sahip olmak sadece bireysel değil, toplumsal bir sorumluluk. Çünkü gerçek kurtarıcı, panikleyen değil, bilgiyi doğru kullanan kişidir.